Tukue:Zulaq
Baq zủlaq bı, hẻ chỏu baq tủe chỏa zúlaq da. Tuq zủ nòeq lâ jảq chẻo hẻo zú bô ja ja zủlaq bı hẻ jủı zú chéq mûa zủlaq pỏ ja baq lỏ ja beı ríoq da.
Cúaq chỏatoaı
Hẻ lâ ràq zúdıu bı lỉ mỉu jủao pó baq chỏatoaı da. He ne sa soq daqnuı pó tóatoaı cà bû hûaq daqnuı sa toa zé da. Ju ruaq chõu meaheo toa ka bı, he bu lâ sa choatoaı bı paqbo hóq sa gu lä tushı mea hóa bı lı juaodaı choa zé da.
He juaonu pâqbo baq choatoaı baq mıaıbutoaı ru baq mıaıtoaı, da ru he paqbo baq mıaıbutoaı baq poalaq, da ru he paqbo baq mıaıtoaı to ru baq rıalaq to baq poalaq da. Tóaqzu bı he paq juaq baq choalaqteı da. Shè pîao súq cy lë bı gaı súq ní juoıfuaq ba:
| choatoaı | |||
|---|---|---|---|
| mıaıbutoaı | mıaıtoaı | choalaqteı | |
| poalaq | rıalaq | poalaq | mı cıko (/˧˩/) |
| ch /tɕʰ/ | o /o/ | u /w/ | |
| shu chòu | |||
Shu mıaıtoaı kùı chêo mıaı sa gu choatoaı hè jêq paqbo mıaıtoaı tóatoaı da. Chuabo baq choatoaı bö hóabo mıaıtoaı sa poalaq cy shu poachoatoaı, na ru chuabo baq choatoaı bü hao cy shu rıachoatoaı da.
Baq daı toaqno teı choatoaı
Lĩ fuı duasha bı bu dâı pó tu teı däı raqmoı há hóa da. Hè pó tóaqzu ga juao bı me shı ra sıapuı baq mıaıbutoaı, bı ru daı pâqbo tu shı mıaıtoaı tou sa shı rıalaq ru sa shı poalaq da (ju daı mao bû pôalaq tĩ da).
| chouteı → | chõu luao | chõu nıoqtoqrea | chõu buqseoq | chõu buqseoqrea | chõu laruqchuao | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ↓ chateı | suaqcıa | suaqbo | suaqcıa | suaqbo | suaqcıa | suaqbo | suaqcıa | suaqbo | suaqcıa | |
| chà nîa baq buqseoqrea | m /m/ | n /n/ | nh /ɲ/ | q /ŋ/ | ||||||
| chà mûo peopoa | p /pʰ/ | b /b/ | t /tʰ/ | d /d/ | k /kʰ/ | g /g/ | ’ /ʔ/ | |||
| chà mûo peopoa roı jûı peopoa | c /tsʰ/ | z /dz/ | ch /tɕʰ/ | j /dʑ/ | ||||||
| chà jûı peopoa | f /f/ | s /s/ | sh /ɕ/ | h /h/ | ||||||
| chà dâqnuı fuo | r /ɾ/ | |||||||||
| chà dûy baq choarıo baq lıa leq | (ı) /j/ | l /l/ | (o~u) /w/ | |||||||
Bu dı paq tou baq po áq’aq ga ru baq po shú aı ra shú ao baq mıaıbutoaı da. (He daı chôa há baq po áq’aq ga laq chà pó mámeı ga ra pó nánaq da.)
| po baq shaq | po baq chu | po baq tıa | |
|---|---|---|---|
| po baq gea | ı /i/ [i~ɪ] | u /u/ [u~ʊ] | |
| po baq tuao gea | e /ɛ/ [ɛ~e] | y /ə/ | o /o/ [o~ɔ] |
| po baq nıa | a /a/ | ||
Shè sîe sa poalaq päq hóa méajeq mıaıtoaı bı, he lô shú [ʊ] baq lo shú /u/ cy ru lô shú [ɪ] baq lo shú /i/ cy ru lô shú [ɔ] baq lo shú /o/ da (ju jeı tuq mua ray shú -uq [-ʊŋ] roı shú -ıq [-ɪŋ] roı shú -oq [-ɔŋ] dâ). Mao bı he shô lo shú [e] baq lo shú /ɛ/ shè lâ pòı paq ke mıaıtoaı sïe hóq méajeq mıaıtoaı bı lo shú /o/ ra shú /a/ da (ju hao ke më mó -ea -eaq -eo -eoq [-e.a -e.aŋ -e.o -e.oŋ] teo hóa dâ).
He paq tushı toaqtoa pö sóq nuı rıoq cy sa shı ra gu choatoaı da. Shè gû chóatoaı bı coe chóatoaı chéq chòu baq hıatu da, ju lu jòı hóa bı jou beo teıbo léq roı búq pùoq fâonu jêq teıbo máq léaqsıe rıalaq da.
| /V/ | a | u | ı | o | e | y |
|---|---|---|---|---|---|---|
| /Vŋ/ | aq | uq | ıq | oq | eq | |
| /Vj/ | aı | oı | eı | |||
| /Vw/ | ao | ou |
(He mê gu baq päq butou sashı lo shú y hóa da.)
[tudu]