Tukue:Zulaq: Difference between revisions
(tua muo jí sa päq hóa dáo tuq nıtı po tóaq zulaqdıu ga dao) |
(Kải jí baq rảilaqtei da.) |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
Baq ''' | Baq '''zủlaq''' bı, hẻ chỏu baq tủe chỏa zúlaq da. Tuq zủ nòeq lâ jảq chẻo hẻo zú bô ja ja zủlaq bı hẻ jủı zú chéq mûa zủlaq pỏ ja baq lỏ ja beı ríoq da. | ||
== Cúaq | ==Cúaq chỏatoaı== | ||
He lâ dìuraq zúdıu bı lı mıu juao pó baq '''choatoaı''' da. He ne sa soq daqnuı pó tóatoaı cà bû hûaq daqnuı sa toa zé da. Ju ruaq chõu meaheo toa ka bı, he bu lâ sa choatoaı bı paqbo hóq sa gu lä tushı mea hóa bı lı juaodaı choa zé da. | He lâ dìuraq zúdıu bı lı mıu juao pó baq '''choatoaı''' da. He ne sa soq daqnuı pó tóatoaı cà bû hûaq daqnuı sa toa zé da. Ju ruaq chõu meaheo toa ka bı, he bu lâ sa choatoaı bı paqbo hóq sa gu lä tushı mea hóa bı lı juaodaı choa zé da. | ||
He juaonu pâqbo baq choatoaı baq '''mıaıbutoaı''' ru baq '''mıaıtoaı''', da ru he paqbo baq mıaıbutoaı baq poalaq, da ru he paqbo baq mıaıtoaı to ru baq '''rıalaq''' to baq '''poalaq''' da. Tóaqzu bı he paq juaq baq choalaqteı da. Shè pîao súq cy lë bı gaı súq ní juoıfuaq ba: | He juaonu pâqbo baq choatoaı baq '''mıaıbutoaı''' ru baq '''mıaıtoaı''', da ru he paqbo baq mıaıbutoaı baq poalaq, da ru he paqbo baq mıaıtoaı to ru baq '''rıalaq''' to baq '''poalaq''' da. Tóaqzu bı he paq juaq baq choalaqteı da. Shè pîao súq cy lë bı gaı súq ní juoıfuaq ba: | ||
{| class=wikitable style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
! colspan=4 | choatoaı | ! colspan="4" |choatoaı | ||
|- | |- | ||
! mıaıbutoaı | !mıaıbutoaı | ||
! colspan=2 | mıaıtoaı | ! colspan="2" |mıaıtoaı | ||
! choalaqteı | !choalaqteı | ||
|- | |- | ||
| style="background-color: #fcc" | poalaq | | style="background-color: #fcc" |poalaq | ||
| style="background-color: #ccf" | rıalaq | | style="background-color: #ccf" |rıalaq | ||
| style="background-color: #fcc" | poalaq | | style="background-color: #fcc" |poalaq | ||
| style="background-color: #cfc" | | rowspan="2" style="background-color: #cfc" |mı cıko<br>(/˧˩/) | ||
|- | |- | ||
| style="background-color: #fcc" | ''ch'' /tɕʰ/ | | style="background-color: #fcc" |''ch'' /tɕʰ/ | ||
| style="background-color: #ccf" | ''o'' /o/ | | style="background-color: #ccf" | ''o'' /o/ | ||
| style="background-color: #fcc" | ''u'' /w/ | | style="background-color: #fcc" |''u'' /w/ | ||
|- | |- | ||
! colspan=4 | <span style="color:#666;font-weight:normal">shu</span> ''chòu'' | ! colspan="4" |<span style="color:#666;font-weight:normal">shu</span> ''chòu'' | ||
|} | |} | ||
Shu mıaıtoaı kùı chêo mıaı sa gu choatoaı hè jêq paqbo mıaıtoaı tóatoaı da. Chuabo baq choatoaı bö hóabo mıaıtoaı sa poalaq cy shu '''poachoatoaı''', na ru chuabo baq choatoaı bü hao cy shu '''rıachoatoaı''' da. | Shu mıaıtoaı kùı chêo mıaı sa gu choatoaı hè jêq paqbo mıaıtoaı tóatoaı da. Chuabo baq choatoaı bö hóabo mıaıtoaı sa poalaq cy shu '''poachoatoaı''', na ru chuabo baq choatoaı bü hao cy shu '''rıachoatoaı''' da. | ||
== Baq daı toaqno teı choatoaı == | ==Baq daı toaqno teı choatoaı == | ||
Lĩ fuı duasha bı bu dâı pó tu teı däı raqmoı há hóa da. Hè pó tóaqzu ga juao bı me shı ra sıapuı baq mıaıbutoaı, bı ru daı pâqbo tu shı mıaıtoaı tou sa shı rıalaq ru sa shı poalaq da (ju daı mao bû pôalaq tĩ da). | Lĩ fuı duasha bı bu dâı pó tu teı däı raqmoı há hóa da. Hè pó tóaqzu ga juao bı me shı ra sıapuı baq mıaıbutoaı, bı ru daı pâqbo tu shı mıaıtoaı tou sa shı rıalaq ru sa shı poalaq da (ju daı mao bû pôalaq tĩ da). | ||
{| class=wikitable | {| class="wikitable" | ||
|+ Tuq juaono poalaq | |+Tuq juaono poalaq | ||
|- | |- | ||
! chouteı → | !chouteı → | ||
! colspan=2 | chõu luao | ! colspan="2" |chõu luao | ||
! colspan=2 | chõu nıoqtoqrea | ! colspan="2" |chõu nıoqtoqrea | ||
! colspan=2 | chõu buqseoq | ! colspan="2" |chõu buqseoq | ||
! colspan=2 | chõu buqseoqrea | ! colspan="2" |chõu buqseoqrea | ||
! colspan=2 | chõu laruqchuao | ! colspan="2" |chõu laruqchuao | ||
|- | |- | ||
! ↓ chateı | !↓ chateı | ||
! suaqcıa !! suaqbo !! suaqcıa !! suaqbo !! suaqcıa !! suaqbo !! suaqcıa !! suaqbo | ! suaqcıa!!suaqbo !! suaqcıa!!suaqbo !! suaqcıa!!suaqbo !! suaqcıa!!suaqbo | ||
!suaqcıa | |||
|- | |- | ||
! chà nîa baq buqseoqrea | !chà nîa baq buqseoqrea | ||
| || ''m'' /m/ || || ''n'' /n/ || || ''nh'' /ɲ/ || || ''q'' /ŋ/ || | | ||''m'' /m/ || ||''n'' /n/|| || ''nh'' /ɲ/ || ||''q'' /ŋ/|| | ||
|- | |- | ||
! chà mûo peopoa | !chà mûo peopoa | ||
| ''p'' /pʰ/ || ''b'' /b/ || ''t'' /tʰ/ || ''d'' /d/ || || || ''k'' /kʰ/ || ''g'' /g/ || ''’'' /ʔ/ | | ''p'' /pʰ/||''b'' /b/|| ''t'' /tʰ/||''d'' /d/|| || || ''k'' /kʰ/||''g'' /g/||''’'' /ʔ/ | ||
|- | |- | ||
! chà mûo peopoa roı jûı peopoa | !chà mûo peopoa roı jûı peopoa | ||
| || || ''c'' /tsʰ/ || ''z'' /dz/ || ''ch'' /tɕʰ/ || ''j'' /dʑ/ | | || ||''c'' /tsʰ/||''z'' /dz/||''ch'' /tɕʰ/|| ''j'' /dʑ/ | ||
| || || | |||
|- | |- | ||
! chà jûı peopoa | !chà jûı peopoa | ||
| || ''f'' /f/ || || ''s'' /s/ || || ''sh'' /ɕ/ || || || ''h'' /h/ | | ||''f'' /f/ || ||''s'' /s/|| || ''sh'' /ɕ/|| || ||''h'' /h/ | ||
|- | |- | ||
! chà dâqnuı fuo | !chà dâqnuı fuo | ||
| || || || ''r'' /ɾ/ || || || || || | | || || ||''r'' /ɾ/ || || || || || | ||
|- | |- | ||
! chà dûy baq choarıo baq lıa leq | !chà dûy baq choarıo baq lıa leq | ||
| || (''ı'') /j/ || || ''l'' /l/ || || (''o''~''u'') /w/ | | ||(''ı'') /j/ || ||''l'' /l/|| ||(''o''~''u'') /w/ | ||
| || || | |||
|} | |} | ||
Bu dı paq tou baq po áq’aq ga ru baq po shú aı ra shú ao baq mıaıbutoaı da. (He daı chôa há baq po áq’aq ga laq chà pó mámeı ga ra pó nánaq da.) | Bu dı paq tou baq po áq’aq ga ru baq po shú aı ra shú ao baq mıaıbutoaı da. (He daı chôa há baq po áq’aq ga laq chà pó mámeı ga ra pó nánaq da.) | ||
{| class=wikitable style=text-align:center | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
|+ Tuq juaono rıalaq | |+Tuq juaono rıalaq | ||
|- | |- | ||
! !! po baq shaq !! po baq chu || po baq tıa | ! !! po baq shaq!!po baq chu||po baq tıa | ||
|- | |- | ||
! po baq gea | !po baq gea | ||
| ''ı'' /i/ [i~ɪ] || || ''u'' /u/ [u~ʊ] | |''ı'' /i/ [i~ɪ] || ||''u'' /u/ [u~ʊ] | ||
|- | |- | ||
! po baq tuao gea | ! po baq tuao gea | ||
| ''e'' /ɛ/ [ɛ~e] || ''y'' /ə/ || ''o'' /o/ [o~ɔ] | |''e'' /ɛ/ [ɛ~e]||''y'' /ə/||''o'' /o/ [o~ɔ] | ||
|- | |- | ||
! po baq nıa | !po baq nıa | ||
| colspan=3 | ''a'' /a/ | | colspan="3" |''a'' /a/ | ||
|} | |} | ||
| Line 82: | Line 85: | ||
He paq tushı toaqtoa pö sóq nuı rıoq cy sa shı ra gu choatoaı da. Shè gû chóatoaı bı coe chóatoaı chéq chòu baq '''hıatu''' da, ju lu jòı hóa bı jou beo teıbo léq roı búq pùoq fâonu jêq teıbo máq léaqsıe rıalaq da. | He paq tushı toaqtoa pö sóq nuı rıoq cy sa shı ra gu choatoaı da. Shè gû chóatoaı bı coe chóatoaı chéq chòu baq '''hıatu''' da, ju lu jòı hóa bı jou beo teıbo léq roı búq pùoq fâonu jêq teıbo máq léaqsıe rıalaq da. | ||
{| class=wikitable style=text-align:center | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
|+ Tuq juaono mıaıtoaı | |+Tuq juaono mıaıtoaı | ||
! style="background-color: #ccf" | /V/ | ! style="background-color: #ccf" |/V/ | ||
| style="background-color: #ccf" | a | | style="background-color: #ccf" |a | ||
| style="background-color: #ccf" | u | | style="background-color: #ccf" |u | ||
| style="background-color: #ccf" | ı | | style="background-color: #ccf" |ı | ||
| style="background-color: #ccf" | o | | style="background-color: #ccf" |o | ||
| style="background-color: #ccf" | e | | style="background-color: #ccf" |e | ||
| style="background-color: #ccf" | y | | style="background-color: #ccf" |y | ||
|- | |- | ||
! style="background-color: #fcc" | /Vŋ/ | ! style="background-color: #fcc" |/Vŋ/ | ||
| aq || uq || ıq | | aq||uq||ıq | ||
| rowspan=3 | | |oq||eq | ||
| rowspan="3" | | |||
|- | |- | ||
! style="background-color: #fcc" | /Vj/ | ! style="background-color: #fcc" |/Vj/ | ||
| aı || || || oı || eı | |aı|| || ||oı ||eı | ||
|- | |- | ||
! style="background-color: #fcc" | /Vw/ | ! style="background-color: #fcc" |/Vw/ | ||
| ao || || || ou || | | ao || || ||ou || | ||
|} | |} | ||
Revision as of 18:34, 29 November 2022
Baq zủlaq bı, hẻ chỏu baq tủe chỏa zúlaq da. Tuq zủ nòeq lâ jảq chẻo hẻo zú bô ja ja zủlaq bı hẻ jủı zú chéq mûa zủlaq pỏ ja baq lỏ ja beı ríoq da.
Cúaq chỏatoaı
He lâ dìuraq zúdıu bı lı mıu juao pó baq choatoaı da. He ne sa soq daqnuı pó tóatoaı cà bû hûaq daqnuı sa toa zé da. Ju ruaq chõu meaheo toa ka bı, he bu lâ sa choatoaı bı paqbo hóq sa gu lä tushı mea hóa bı lı juaodaı choa zé da.
He juaonu pâqbo baq choatoaı baq mıaıbutoaı ru baq mıaıtoaı, da ru he paqbo baq mıaıbutoaı baq poalaq, da ru he paqbo baq mıaıtoaı to ru baq rıalaq to baq poalaq da. Tóaqzu bı he paq juaq baq choalaqteı da. Shè pîao súq cy lë bı gaı súq ní juoıfuaq ba:
| choatoaı | |||
|---|---|---|---|
| mıaıbutoaı | mıaıtoaı | choalaqteı | |
| poalaq | rıalaq | poalaq | mı cıko (/˧˩/) |
| ch /tɕʰ/ | o /o/ | u /w/ | |
| shu chòu | |||
Shu mıaıtoaı kùı chêo mıaı sa gu choatoaı hè jêq paqbo mıaıtoaı tóatoaı da. Chuabo baq choatoaı bö hóabo mıaıtoaı sa poalaq cy shu poachoatoaı, na ru chuabo baq choatoaı bü hao cy shu rıachoatoaı da.
Baq daı toaqno teı choatoaı
Lĩ fuı duasha bı bu dâı pó tu teı däı raqmoı há hóa da. Hè pó tóaqzu ga juao bı me shı ra sıapuı baq mıaıbutoaı, bı ru daı pâqbo tu shı mıaıtoaı tou sa shı rıalaq ru sa shı poalaq da (ju daı mao bû pôalaq tĩ da).
| chouteı → | chõu luao | chõu nıoqtoqrea | chõu buqseoq | chõu buqseoqrea | chõu laruqchuao | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ↓ chateı | suaqcıa | suaqbo | suaqcıa | suaqbo | suaqcıa | suaqbo | suaqcıa | suaqbo | suaqcıa | |
| chà nîa baq buqseoqrea | m /m/ | n /n/ | nh /ɲ/ | q /ŋ/ | ||||||
| chà mûo peopoa | p /pʰ/ | b /b/ | t /tʰ/ | d /d/ | k /kʰ/ | g /g/ | ’ /ʔ/ | |||
| chà mûo peopoa roı jûı peopoa | c /tsʰ/ | z /dz/ | ch /tɕʰ/ | j /dʑ/ | ||||||
| chà jûı peopoa | f /f/ | s /s/ | sh /ɕ/ | h /h/ | ||||||
| chà dâqnuı fuo | r /ɾ/ | |||||||||
| chà dûy baq choarıo baq lıa leq | (ı) /j/ | l /l/ | (o~u) /w/ | |||||||
Bu dı paq tou baq po áq’aq ga ru baq po shú aı ra shú ao baq mıaıbutoaı da. (He daı chôa há baq po áq’aq ga laq chà pó mámeı ga ra pó nánaq da.)
| po baq shaq | po baq chu | po baq tıa | |
|---|---|---|---|
| po baq gea | ı /i/ [i~ɪ] | u /u/ [u~ʊ] | |
| po baq tuao gea | e /ɛ/ [ɛ~e] | y /ə/ | o /o/ [o~ɔ] |
| po baq nıa | a /a/ | ||
Shè sîe sa poalaq päq hóa méajeq mıaıtoaı bı, he lô shú [ʊ] baq lo shú /u/ cy ru lô shú [ɪ] baq lo shú /i/ cy ru lô shú [ɔ] baq lo shú /o/ da (ju jeı tuq mua ray shú -uq [-ʊŋ] roı shú -ıq [-ɪŋ] roı shú -oq [-ɔŋ] dâ). Mao bı he shô lo shú [e] baq lo shú /ɛ/ shè lâ pòı paq ke mıaıtoaı sïe hóq méajeq mıaıtoaı bı lo shú /o/ ra shú /a/ da (ju hao ke më mó -ea -eaq -eo -eoq [-e.a -e.aŋ -e.o -e.oŋ] teo hóa dâ).
He paq tushı toaqtoa pö sóq nuı rıoq cy sa shı ra gu choatoaı da. Shè gû chóatoaı bı coe chóatoaı chéq chòu baq hıatu da, ju lu jòı hóa bı jou beo teıbo léq roı búq pùoq fâonu jêq teıbo máq léaqsıe rıalaq da.
| /V/ | a | u | ı | o | e | y |
|---|---|---|---|---|---|---|
| /Vŋ/ | aq | uq | ıq | oq | eq | |
| /Vj/ | aı | oı | eı | |||
| /Vw/ | ao | ou |
(He mê gu baq päq butou sashı lo shú y hóa da.)
[tudu]